www.wilniuki.fora.pl

wilnianin · Gość

Wilno (lit. Vilnius wymowa ?/i, białorus. Вільня, Вільнюс, ros. Вильнюс, łot. Viļņa, niem. Wilna, jid. ווילנע Wilne, łac. Vilna)

– stolica Litwy (do 1939 stolica województwa wileńskiego), na Pojezierzu Wileńskim, nad Wilią, u ujścia Wilejki; ośrodek przemysłowy; port lotniczy, węzeł kolejowy (główna stacja Vilnius) i drogowy; ośrodek kulturalny i naukowy, Uniwersytet Wileński (1579), Uniwersytet Polski w Wilnie (1998);

cenny zespół obiektów zabytkowych wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1994; główny ośrodek nauki i kultury polskiej na Litwie, Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy (1989), Teatr Polski w Wilnie (1960), Wileńskie Spotkania Teatralne Sceny Polskiej (od 2004), Dom Kultury Polskiej w Wilnie (2001).

wilnianka · Gość

Wilno zamieszkuje 542 tys. osób (2006), a skład narodowościowy mieszkańców w 2001 wynosił: Litwini 57,8%, Polacy 18,7%; Rosjanie 14%, Białorusini 4%, Żydzi 0,5%, inne narodowości 5%[2].

Według, zdaniem niektórych sfałszowanego [3][4], spisu powszechnego z 9 grudnia 1931 r. Polacy stanowili 65,9% mieszkańców miasta (128,6 tys. osób), Żydzi 28% (54,6 tys. osób), Rosjanie 3,8% (7,4 tys. osób), Białorusini 0,9% (1,7 tys. osób), Litwini 0,8% (1579 osób), Niemcy 0,3% (600 osób), Ukraińcy 0,1% (200 osób), inni 0,2% (ok.400 osób). Z kolei według spisu dokonanego przez okupacyjne władze niemieckie 14 grudnia 1916 r. w Wilnie Polaków było 74 466, Litwinów 2 909, Rosjan 2 219, Białorusinów 611, Niemców 880, Żydów 57 516, innych - 193 osób.

historyk · Gość

XIV wiek

Pierwsze wzmianki o mieście pochodzą dopiero z 1323, gdy twórca Wielkiego Księstwa Litewskiego Giedymin wzniósł drewniany zamek (zwany Wysokim) na Górze Zamkowej. On także przeniósł stolicę z Trok do Wilna. Wielki książę litewski i król Polski Władysław Jagiełło w 1387 nadał miastu prawa magdeburskie oraz zaczął sprowadzać osiedleńców. Wilno rozwijało się dynamicznie, powstawały liczne cechy rzemieślnicze. W jesieni 1390 roku miało miejsce oblężenie przeprowadzone przez współdziałających razem Krzyżaków i księcia Witolda w celu oderwania Wilna od Polski. Klemens Moskarzewski w Wilnie obronił Zamek Górny, mimo że dowódca Zamku Dolnego Korygiełło - brat Jagiełły został zamordowany po wkroczeniu napastników.

XV wiek

W 1409 roku książę Witold Wielki (lit. Vytautas Didysis) rozpoczął budować pierwszy murowany zamek (zwany później Zamkiem Górnym) na Górze Zamkowej. Potem powstał obok katedry Zamek Dolny.

XVI wiek

W latach 1503-1522 wybudowano mury obronne z dziewięcioma bramami i trzema basztami, które zburzono na przełomie XVIII i XIX w. z wyjątkiem Bramy Miednickiej zwanej też Ostrą Bramą (lit. Aušros Vartai). Najświetniejszy okres w dziejach miasta to czasy zygmuntowskie. Powstała wówczas mennica, arsenał, młyny, most na Wilejce, liczne szpitale i pałace. Pracowali tu architekci i rzeźbiarze włoscy (Jan Cini, Jan Maria Padovano). Wilno stało się miastem wielu narodowości (Polacy, Rusini (Białorusini), Żydzi, Niemcy, Włosi, Ormianie, Litwini, Tatarzy).

W 1579 [5]król Stefan Batory założył Akademię prowadzoną przez jezuitów, co stało się zalążkiem Uniwersytetu Wileńskiego.

XVII wiek

Rozwoju miasta nie zahamował wielki pożar w roku 1610.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Wojna polsko-rosyjska 1654-1667.
W dniu 7 sierpnia 1655 roku rozpoczął natarcie na stolicę Litwy car Aleksy, po wycofaniu się wojsk Janusza Radziwiłła po bitwie pod Wilnem, po zajęciu miasta, w którym schroniła się okoliczna ludność z wielu grodów, Rosjanie wymordowali około 25 tysięcy ludzi, których trupy sprzątano przez kilka dni. Pożary w stolicy Litwy trwały przez 17 dni. Duże zniszczenia miastu przyniosła także rosyjska okupacja trwająca do 1660 roku, gdy miasto odbiły wojska pod dowództwem Michała Kazimierza Paca.

XVIII wiek

Miasto w tym czasie stało się dla Żydów "Jerozolimą Północy" (hebr. Jeruszalaim szel cafon). Działała tu jedna z najwybitniejszych szkół talmudycznych na świecie. Kolejnym ciosem była III wojna północna. W XVIII w. w mieście powstało wiele wspaniałych barokowych kościołów. W trakcie insurekcji kościuszkowskiej, w nocy z 22/23 kwietnia 1794 doszło w Wilnie do walk, w trakcie których wyparto z miasta Rosjan. 19 lipca pod miasto podeszły wojska generała Dejowa lecz Rosjanie nie zdołali zdobyć miasta. Następne oblężenie nastąpiło 11 sierpnia ale miasto nie mając środków do obrony poddało się prawie bez walki. W 1795 miasto znalazło się w zaborze rosyjskim i stało się stolicą guberni.

XIX wiek

Podczas wojen napoleońskich przez miasto w 1812 r. przeszły 200 tys. wojska Napoleona, w tym oddziały polskie. Pomimo grabieży armii napoleońskiej był to dla miasta okres krótkotrwałej wolności (lipiec - grudzień 1812). W Wilnie zainstalowano podległy Francuzom i złożony z Polaków tymczasowy rząd (Komisja Rządząca Tymczasowa). W efekcie klęski Napoleona w Rosji, resztki Wielkiej Armii wycofały się przez Wilno w początkach grudnia. W mieście i w jego okolicach wielu żołnierzy zmarło wtedy z głodu i wycieńczenia. Już 10 grudnia 1812 r. Wilno ponownie zajęli Rosjanie.

W XIX w. Wilno było miejscem rozwoju licznych patriotycznych organizacji np. filaretów, filomatów, Związek Patriotyczny i Szubrawców. W lecie 1823 roku doszło w Wilnie do masowych aresztowań polskiej młodzieży. W tym czasie w Wilnie studiował i był więziony Adam Mickiewicz. Po powstaniu listopadowym z 1831 r. Rosjanie zamknęli uniwersytet. Do 1842 działały wydziały medyczny i teologiczny. Przywódców powstania powieszono na Placu Łukiskim. Utworzono Wileńską Bibliotekę Publiczną.

Od 1861 r. sytuacja w mieście zaczęła być coraz bardziej napięta, gdy podczas polskich pochodów patriotycznych kozacy zaatakowali manifestacje. Wybuchło powstanie styczniowe, podczas którego w okolicy Wilna trwały zacięte walki. Pacyfikacji Wilna dokonał rosyjski generał-gubernator Michaił Murawjow, któremu nadano znaczący przydomek Wieszatiel.

W grudniu 1862 uruchomiono Kolej Warszawsko-Petersburską, której Wilno stało się ważnym węzłem. W 1893 uruchomiono tramwaj konny.

Róża · Gość

XX wiek

W latach 1915-1918 Wilno było okupowane przez Niemców. Po ustąpieniu Niemców rozgorzał polsko-litewski konflikt o Wilno. W 1918 w celu ochrony ludności polskiej powołano Samoobronę Krajową Litwy i Białorusi, która 31 grudnia pozbawiła władzy komunistów po 3 dniach sprawowania jej przez nich, jednak już 5 stycznia 1919 Wilno zajęli bolszewicy. W lutym 1919 Wilno zostało proklamowane stolicą Radzieckiej Socjalistycznej Republiki Litwy i Białorusi zwaną "Lit-Bel-em". Wojsko polskie pod osobistym dowództwem Józefa Piłsudskiego wyzwoliło miasto 19 kwietnia 1919. Rada Najwyższa na konferencji wersalskiej próbowała podzielić Wilno i Wileńszczyznę na zasadzie etnicznej pozostawiając samo miasto po polskiej stronie (tzw. Linia Focha). Podczas wojny 1920 roku miasto zostało zdobyte dwukrotnie przez Armię Czerwoną (zob. m.in. zajęcie Wilna). 12 lipca 1920 r. rząd sowiecki zawarł układ z rządem litewskim na mocy którego m.in. Wilno, Suwalskie miało być oddane Litwie. Sowieci nie kwapili się z wypełnieniem tego postanowienia i dopiero w obliczu klęski, uciekając, przekazali Wilno Litwinom 27 sierpnia. Wojsko Polskie w pościgu za bolszewikami wyparło Litwinów z Suwalskiego, nie można jednak było tego zrobić w przypadku Wilna wskutek fatalnych błędów polskiej dyplomacji. Min. spraw zagranicznych E. Sapieha zwrócił się bowiem do Ligi Narodów z żądaniem wywarcia presji na Litwinów by ci opuścili Wilno (które przypomnijmy od IV 1919 r. znajdowało się w Polsce); tym samym jednak umiędzynarodowił kwestię miasta. Piłsudski zdecydował się zatem na inne rozwiązanie problemu. Aby zająć Wilno posunął się do podstępu. Zlecił gen. Lucjanowi Żeligowskiemu, dowódcy Litewsko-Białoruskiej Dywizji Piechoty, upozorować "bunt" i wkroczyć do Wilna. 9 października 1920 oddziały Żeligowskiego weszły do miasta. Proklamowano utworzenie państwa, tzw. Litwy Środkowej. 20 lutego 1922 jej parlament (Sejm Wileński) przyjął uchwałę o włączeniu Litwy Środkowej do Polski.

Wilno stało się stolicą województwa. W 1927 roku otwarto nowoczesne budynki Polskiego Radia. 19 września 1939, pomimo obrony miasta przez harcerzy i gimnazjalistów, Wilno zajęły wojska radzieckie. Patrz: Obrona Wilna 1939. 26 października 1939 Sowieci przekazali miasto Litwinom, lecz 15 czerwca 1940, ponownie je zajęli. 14 lipca 1940 zaczęły się wywózki na Syberię. W czasie wojny prześladowania i deportacje objęły ok. 35 tys. mieszkańców Wileńszczyzny, głównie polskiego pochodzenia. 22 czerwca 1941 Niemcy zbombardowali miasto, a kilka dni później je zajęli.

W 1941 w egzekucjach przeprowadzonych przez Niemców oraz grupę kolaborujących z nimi Litwinów zorganizowanych w oddział specjalny (Ypatingasis būrys) we wsi Ponary (obecnie w granicach miasta, lit. Paneriai) zginęło ok. 100 tys. mieszkańców (w większości Żydów) oraz ok. 20 tys. Polaków, a także pewna grupa Cyganów i jeńców radzieckich. 7 lipca 1944 skoncentrowana pod miastem polska Armia Krajowa rozpoczęła atak na Wilno -operację przeciwko Niemcom i 10 lipca zajęła niemiecki bunkier dowodzenia nad rzeką Wilejką (Operacja Ostra Brama). AK we współdziałaniu z Armią Czerwoną, która weszła do miasta wieczorem 7 lipca po kilku dniach walk ulicznych w dniu 13 lipca wyzwoliła Wilno. Jednakże Polacy krótko cieszyli się swą wolnością, albowiem w kilka dni po nadejściu Armii Czerwonej NKWD aresztowało wszystkich polskich żołnierzy i oficerów oraz wydarło Wilno z rąk polskich. Następnie już znacznie okrojoną terytorialnie Litwę razem z Wilnem włączono do Związku Radzieckiego i po 1944 r. większość polskich mieszkańców została przesiedlona. Od tego czasu w Wilnie zaczęli masowo osiedlać się Litwini i Rosjanie .

Ruchy niepodległościowe zapoczątkowane w czerwcu 1988 roku przez Litewski Ruch na Rzecz Przebudowy (Sajudis) nasiliły się w 1990 roku, a w styczniu 1991 doszło do starć pod wieżą telewizyjną (żołnierze użyli m.in. czołgów), w których po stronie opozycji zginęło 17 ludzi i było ok. 600 rannych. Od 17 września 1991 Wilno jest stolicą niepodległej Litwy, co walnie przyczyniło się do upadku ZSRR. W 1993 roku Wilno odwiedził papież Jan Paweł II.

wilnianka · Gość

W Wilnie jest 40 kościołów, z których najbardziej okazały, to barokowy kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu (1668-1676) zawierający ponad 2000 rzeźb oraz kaplica w Ostrej Bramie (Bramie Miednickiej) ze słynnym obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Miasto leży na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego.

Zabytki gotyckie

wieża Giedymina
Kościół św. Anny (XVI w.)
Kościół św. Franciszka i św. Bernarda (Bernardynów) (XVI w.)
kościół św. Mikołaja (XV w.)
Zabytki renesansowe

Zamek Dolny
Kaplica św. Kazimierza w katedrze św. Stanisława
Zabytki barokowe

Uniwersytet Wileński
Kościół św. Michała (Bernardynek)
Kościół i klasztor Bazylianów (XVII w.)
Kościół Misjonarzy (1695-1730)
Kościół św. Jakuba i Filipa (1690-1737)
kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty (przebudowany 1738–1749)
Kościół św. Katarzyny (1622)
Kościół św. Kazimierza (1604-1616) przebudowany XVII-XIX w.)
Kościół św. Rafała (XVIII w.)
Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu
Kościół św. Stefana (ok. 1600)
Kościół św. Teresy (1635-1650)
Kościół Trynitarzy na Antokolu (1694-1717) cerkiew do 1919 r.
Kościół Wizytek (1715-1760)
Kościół Wszystkich Świętych i klasztor karmelitów w Wilnie (1620-1631) rozbudowany XVIII w.)
Kościół św. Ducha w Wilnie, pierwotnie gotycki, w 2 połowie XVIII w. po zniszczeniu przez pożar wzniesiony na nowo.
Zabytki klasycystyczne

bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława
ratusz
pałac w Werkach
kościół ewangelicko-reformowany (XVI-XVIII w.)
Zabytki eklektyczne i neostylowe

Synagoga Chóralna (1903)
Kościół ewangelicko-augsburski (XIX w.).
Filharmonia (1899-1902)
"Zameczek" (1894-1900, J. Januszewski, A. Filipowicz-Dubowik)
Zabytki modernistyczne sprzed 1939 r.

Wzgórze Trzech Krzyży z 1916 r. (proj.Wiwulski)
Dom Towarowy Braci Jabłkowskich (1921-1923, K. Jankowski, F. Lilpop),
Osiedle mieszkaniowe na Antokolu inspirowane Bauhausem (1930-1931, F. Wojciechowski),
Izba Przemysłowo-Handlowa, (1931, Z. Tarasin),
Dom Akademicki (1931, A. Kodelski),
Bank Gospodarstwa Krajowego (1936-1938, J. Pańkowski, S. Gałęzowski),
Gmach PKO (1936-1938, Z. Puget, Juliusz Żórawski, przeb. 1996, A. Nasvytas),
Ubezpieczalnia Społeczna (1938-1939, S. Murczyński, Jerzy Sołtan),
Lombard (1938, I. Helman-Zatorska),
Szkoła (1938-1939, Romuald Gutt),
Więzienie na Łukiszkach.

Genia · Gość

Nekropolie

Cmentarz na Rossie, gdzie pochowana jest matka Józefa Piłsudskiego oraz jego serce.
Cmentarz Bernardyński na Zarzeczu
Cmentarze na Antokolu
Cmentarz Piotra i Pawła
Cmentarz św. Rafała na Pióromoncie
Cmentarz w Kalwarii
Cmentarz ewangelicki
Cmentarz prawosławny
Cmentarz muzułmański
Cmentarz karaimski
Cmentarze żydowskie

deko · Gość

To prawda. Litewskim Polakom udało się utworzyć de facto funkcjonujące polskie narodowe terytorium na Litwie. Ten “Polski Kraj Narodowo-Terytorialny”, jak brzmiała jego nazwa, utworzony został przez polskich działaczy 6 września 1990 roku, prawie pół roku po ogłoszeniu niepodległości Litwy.
Jego nominalną stolicą była Nowa Wilejka, odległa od centrum dzielnica Wilna, w której Polacy stanowią znaczny procent. Wilno miało stanowić litewską enklawę wewnątrz polskiego terytorium. Hymnem była “Rota”. Flagą – biało-czerwony sztandar. Polacy stanowili ponad 65 procent mieszkańców terytorium. Obejmowało ono obszar prawie 5000 km 2.
Istnienie Polskiego Kraju Narodowo-Terytorialnego mogło być na rękę Moskwie, która podsycała konflikt między Litwinami a Polakami. Jak pisał w liście do “Rzeczpospolitej” ambasador Litwy w Polsce Egidijus Meilūnas, “Przywódcy Związku Sowieckiego wówczas nie chcieli nawet słyszeć o niepodległości Litwy, donosiły się pogróżki w rodzaju: >>jeżeli chcecie być niepodlegli, proszę bardzo, ale bez Wilna i Kłajpedy<<”. Ambasador przypomina, że jeszcze przed powstaniem autonomii, a już po ogłoszeniu niepodległości Litwy, “w dniu 15 maja 1990 roku Rada Rejonu Solecznickiego, pod przewodnictwem Cz. Wysockiego, powzięła uchwałę, w której zaznaczono, że na terenie rejonu nadal obowiązuje Konstytucja ZSRS oraz odtąd rejon solecznicki miał się nazywać „Polski Rejon Narodowościowo – Terytorialny”.
Zwrócono się do prezydenta i Rządu Związku Sowieckiego. Podobną decyzję, w dniu 24 kwietnia, powzięła Rada Rejonu Wileńskiego, która zaznaczyła, że kwestia „wyjścia” ze Związku Sowieckiego może być rozwiązana drogą referendum”.
Litewscy politycy i prasa nazywali okręg “sowieckim bantustanem”. Przypominano o silnych związkach wielu polskich działaczy z KPZR. Brakowało również wsparcia Warszawy, która uważała, że dążenia polskich (lecz w dużym stopniu lojalnych wobec Moskwy) działaczy osłabiają litewski ruch niepodległościowy. Być może Polska liczyła na autonomię, którą litewskim Polakom litewskim zapewni niepodległa już Litwa.
Przez jakiś czas organizująca się dopiero państwo litewskie tolerowało fukncjonowanie polskiej autonomii. Po zadeklarowaniu jednak poparcia przez polskich działaczy dla puczu Janajewa, który miał doprowadzić do przejęcia w ZSRR władzy przez twardogłowych kapezeterowców, Litwini uznali, że miarka się przebrała. Władze polskiej autonomii zostały rozwiązane, a w ich miejsce wprowadzono komisaryczny zarząd litewski.

senior

Owocem sentymentalnej podróży do Wilna jest film na płycie dvd w formacie ekranowym 16:9 . Trwający ponad 80 minut reportaż pt: "Wilno z okna na Szkaplernej" pokazuje wędrówkę rodowitej wilnianki Tatiany, która po śmierci ojca, jako kilkuletnie dziecko w 1954 razem z matką wyjechała na Ziemie Zachodnie.

Po ponad 50 latach wróciła do Wilna i razem ze stryjecznym bratem zaczęłą szukać śladów młodości jej rodziców i krewnych oraz swojego dzieciństwa.

Tak jak miała szczęście odkryć, że jej stryj nie zginął w czasie wojny podczas bombardowania , a po jej zakończeniu ożenił się i wyjechał w 1945 r. do Polski, tak - dzięki pomocy zakonnika o. Marka Dettlaffa - rektora kościoła NMP Na Piaskach w Wilnie, odnalazła groby ojca i brata oraz dom na ul. Szkaplernej, w którym mieszkała jako dziecko.

Film pokazuje wędrówkę Tatiany po cmentarzach, starych uliczkach i zaułkach Wilna, fragmenty liturgii w Kościołach i cerkwiach, a przede wszystkim w kościele franciszkańskim i kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej.

Szczegółowe informacje i zamówienia:

[link widoczny dla zalogowanych]
tel.660-332-172

@@@@@@@@@@@@@@@@@@

Sokal i kresy nad Bugiem - dvd

O czym jest film?

Przepiękne są wnętrza cerkwi obrządku grecko-katolickiego, m.in. św. Piotra i Pawła oraz św. Mikołaja, w której B.Chmielnicki brał ślub.

Sporo miejsca zajmuje pobyt w ruinach pałacu Potockich i czynnym już od 2004 r. kościele rzymsko-katolickim i cerkwi w Tartakowie.

W maju 2007 r. odbyła się w tym kościele Msza św. w dwóch językach: polskim i ukraińskim. Normalnie raz w tygodniu przyjeżdża ksiądz z Czerwonogradu (dawniejszy Krystynopol) i odprawia nabożeństwa w języku ukraińskim.

Na pewno duże wrażenie zrobią ujęcia klasztoru Bernardynów (obecnie znajduje się w nim ciężkie więzienie) oraz piękne widoki starego miasta i cmentarza w Sokalu. Wszystko jest uzupełnione rozmowami z mieszkańcami sokalszczyzny w języku polskim i ukraińskim.

Fragmenty filmu można obejrzeć po kliknięciu na linki:

Sokal k/Lwowa - intro do filmu:
[link widoczny dla zalogowanych]

Sokal k/Lwowa -cerkiew pw. św.Piotra i Pawła:
[link widoczny dla zalogowanych]

Zabuże k/Sokala - cerkiew pw. św. Michała Archanioła:
[link widoczny dla zalogowanych]

Czas trwania filmu = 70:00 minut

Informacje i zamówienia:

[link widoczny dla zalogowanych]
tel.660-332-172

@@@@@@@@@@@@@@@@

Film DVD dla Ciebie

Na filmie dvd (28 minut w formacie ekranowym 16:9)
niesamowita historia ludzi i cudownego obrazu
Matki Boskiej Łaskawej z Tartakowa k/Sokala w woj. Lwowskim.

Zamówienia proszę składać pod adresem:

[link widoczny dla zalogowanych]

lub telefonicznie:

94-340-60-06

Koszt 1 płyty DVD = 20 zł wraz z kosztami wysyłki